Over goed kijken gesproken
Eerder trof je al een post aan van mijn co-curator over het goed kijken naar foto’s om deze te beschrijven. Hierin werden vier stappen beschreven: beschrijven, analyseren, interpreteren en tenslotte waarderen.
Het lijkt zo logisch. Echter, hoe vaak gebeurt het niet dat we bij het zien van een foto direct een waardering geven, of nog erger, meteen een concluderend oordeel vellen?
Het lijkt me daarom interessant om een kunstenaar te bespreken die zich richt op dit onderwerp – of moeten we het een dilemma noemen dat we allemaal tegenkomen? Ik wil het met jullie hebben over Michiel Kluiters en zijn werk.
Michiel Kluiters (1971, Amsterdam) maakt monumentale, schilderachtige foto’s van lege ruimtes waar je zo in kunt stappen. Zijn werk bevindt zich op het snijvlak van beeldhouwen, fotografie en schilderkunst. Het zijn afbeeldingen van geïmproviseerde architectonische schaalmodellen die hij in zijn studio bouwt en vervolgens haarscherp fotografeert. De combinatie van licht en schaduw, het standpunt, perspectief, kleur, textuur en details creëert een vervreemdend effect met een unieke signatuur.
Juist vanwege dit vervreemdende effect en de eigen signatuur is zijn werk bij uitstek geschikt om, in het licht van goed kijken, nader te beschouwen.
Door de jaren heen heeft Michiel het streven naar perfectie losgelaten. Zijn werken mogen nu meer doorleefd ogen, met sporen van het maakproces en haar imperfecties. Hij zegt daar zelf over: ‘Ineens heb ik genoeg bagage en voel ik mij genoodzaakt om het in het werk zelf te vinden. Ik heb geen context meer nodig.’
Context! Dat is juist waar we vaak naar zoeken. Maar hier hebben we een fotograaf die deze context niet nodig heeft.
FotomuseumTilburg zou zichzelf niet zijn als het de uitdaging niet aanging om de eerder geschetste vier stappen toe te passen op het werk van Michiel Kluiters. We noemen dat “inhoud geven aan context”. Overigens is het geheel aan de kijker om te bepalen of we daar ook de juiste context aan geven…
Laten we beginnen met een foto van Michiel Kluiters en vervolgens de uitdaging aangaan om de foto te bespreken aan de hand van de eerder genoemde stappen.
Foto: Michiel Kluiters, zonder titel, 2019, inktjet op dibond, 180 x 120 cm
Beschrijvend zien we twee wanden die haaks op elkaar staan, met twee doorgangen en ruimtes daarachter. Er zijn licht en schaduw, sporen van plamuur en groene verf in diverse kleurschakeringen met krassen. Er zijn rechte lijnen en andere geometrische vormen.
Analyserend stellen we vast dat elk detail een rol speelt. Wanden zijn scheef en beschadigd, de structuur van de wanden valt op. Licht en schaduw spelen een hoofdrol. Is het een maquette of groot genoeg om je erin te verliezen? Er is een sterk gevoel voor ruimte, schaal en verhouding.
Laten we nu overgaan tot de interpretatie. Het is een uitdaging, vooral omdat de maker zelf stelt geen context te hebben. Het werk komt dichterbij. Het voelt intiem aan, maar lijkt nog steeds groot genoeg om erin rond te dwalen. Een helder beeld waarin steeds meer details opdoemen en met die details meer vragen. Waar deze fotograaf voorheen scherptediepte en andere details benadrukte, lijkt de nadruk nu te liggen op heldere fotografie waarbij de ‘huid’ goed in beeld is.
Waardering: De intuïtieve benadering van fotografie, verkregen door ervaring, wordt door deze curator zeer gewaardeerd. Als toeschouwer voel ik me aangetrokken tot de ruimte. En als je zijn eerdere werk kent, zie je een duidelijke evolutie: van ruimtelijke intenties naar foto’s die voor zichzelf spreken. En inderdaad, dat maakt context overbodig